- Co warto zobaczyć w Łańcucie? Obowiązkowo zwiedzić trzeba Zamek Lubomirskich i Potockich, oraz zabytkową Wozownię i Storczykarnię
- Spacerując po mieście warto spojrzeć na kamieniczki na rynku, zatrzymać się na chwilę przy ławeczce braci Cetnarskich, zobaczyć zabytkową synagogę z 1761 r.
- Pełnoletnim turystom polecamy wizytę w jedynym w Polsce Muzeum Gorzelnictwa
Łańcut to miasto położone w województwie podkarpackim, około 16 km od Rzeszowa. Bliskość stolicy regionu, i przebiegająca przez miasto autostrada A4 łącząca zachód Europy z Ukrainą sprawiają, że miasto jest jedną z najbardziej atrakcyjnych lokalizacji dla prowadzenia biznesu na Podkarpaciu.
Ale nie tylko biznes przyciąga gości do Łańcuta. W mieście znajduje się unikatowy w skali światowej zespół zamkowo-parkowy, odwiedzany każdego roku przez blisko 300 tys. turystów z kraju i zagranicy.
Łańcut jest miejscem poważnych spotkań, kursów, seminariów o zasięgu krajowym i międzynarodowym. Gości wiele wybitnych osobistości świata politycznego, gospodarczego i kulturalnego. Można zaryzykować stwierdzenie, że spotkania te są nawiązaniem i kontynuacją wielkich historycznych spotkań możnowładców w sprawach gospodarczych, które odbywały się w XV wiecznym Łańcucie. Do najbardziej znanych należy spotkanie 9 prezydentów państw inicjatywy środkowoeuropejskiej, które odbyło się w 1996 roku oraz spotkanie prezydentów Litwy, Ukrainy i Polski w 1998 roku.
Tradycja i historia zajmują ważne miejsce w sercach mieszańców i włodarzy miasta. Łańcut jest współinicjatorem powstania „Stowarzyszenia Historycznych Miast Europy”, a co roku na zamku w organizowany jest festiwal muzyki poważnej, będący współczesną kontynuacją tradycji muzycznych zapoczątkowanych w XVIII przez właścicieli z rodu Lubomirskich, a później Potockich.
Zamek Lubomirskich i Potockich
Turystyczną trasę po Łańcucie zaczynamy od Zamku Lubomirskich i Potockich. To zdecydowanie najpopularniejszy punkt miasta. I bez cienia wątpliwości jego popularność jest w pełni zasłużona.
To wspaniała, wzniesiona w latach 1629-1641 rezydencja magnatów zaprojektowana w formie „palazzo in fortezza”, czyli pałacu – budowli z wieżami, otoczonego ziemnymi fortyfikacjami. Kto raz był w tym miejscu, na pewno do niego powróci, gdy tylko będzie miał okazję. A to za sprawą pięknych okoliczności przyrody, w których osadzony jest zamek.
Zielone otoczenie magnackiej rezydencji tworzy piękny ogród włoski i ponad 30 hektarowy park, założony w XVIII wieku dzięki staraniom księżnej Izabeli Czartoryskiej.
Na zwiedzanie zamku polecamy wybrać się z przewodnikiem, który w ciekawy sposób oprowadzi nas po wnętrzach i historii obiektu. Bieżące informacje na temat godzin zwiedzania i cen biletów najlepiej sprawdzić na stronie Muzeum-Zamku.
Wozownia i Storczykarnia
Oprócz wnętrz zamku, służącym na co dzień magnatom, warto zwiedzić także inne budynki znajdujące się w pobliżu.
Zwiedzającym udostępnione są zamkowe stajnie oraz wozownia, gdzie zobaczyć można oryginalną kolekcję pojazdów konnych należących do rodziny Potockich. Jest to 55, głównie luksusowych, pojazdów o różnorodnych typach i zróżnicowanym przeznaczeniu.
Poza powozami w możemy także podziwiać kolekcję trofeów egzotycznych przywiezionych w 1924 z safari roku przez ostatniego właściciela rezydencji oraz kilka trofeów europejskich. Zdobią one ściany Hali Zaprzęgowej.
Innym ciekawym miejscem jest Storczykarnia, gdzie można podziwiać wiele rodzajów i gatunków storczyków. W części ekspozycyjnej wystawione są najładniejsze rośliny, będące w okresie kwitnienia, które przez pozostałą część roku są uprawiane w jednej z trzech szklarni zaplecza.
Kolekcja zawiera zarówno współczesne krzyżówki wyhodowane przez człowieka, jak i storczyki botaniczne właściwe dla środowiska naturalnego, oraz historyczne gatunki i odmiany storczyków pochodzących z przedwojennej kolekcji Potockich.
W lecie w Storczykarni funkcjonuje także kawiarnia.
Łańcucka trasa turystyczna
Maneż
Od maneżu w zasadzie zaczynamy zwiedzanie zamku w Łańcucie, bo to w tym budynku mieszczą się obecnie kasy biletowe Muzeum i Informacja Turystyczna.
Budynek maneżu powstał pod koniec XIX wieku, z przeznaczeniem dla pułku huzarów. Była to ujeżdżalnia, gdzie oprócz ćwiczeń jazdy konnej odbywały się także uroczystości społeczno-patriotyczne, które gromadziły mieszkańców miasta.
Maneż był używany zgodnie ze swoim przeznaczeniem do 1937 roku, kiedy to korzystający z niego 10. Pułk Strzelców Konnych został zmotoryzowany.
Po II wojnie światowej budynek niszczał, gdyż urządzono w nim najpierw magazyn owoców a później Oddział Naprawczy Taboru PKS-u. Dopiero gdy obiekt przejęło Muzeum, dokonano kompleksowego remontu i udostępniono go turystom.
Maneż jest unikalnym na skalę europejską obiektem o ciekawej konstrukcji więźby dachowej.
Pomnik Braci Cetnarskich
Ławeczka Braci Cetnarskich to pomnik upamiętniający Jana i Stanisława Cetnarskich – zasłużonych obywateli i burmistrzów Łańcuta.
Bracia Cetnarscy byli współtwórcami wielu ważnych inicjatyw społecznych, m.in: Ochotniczej Straży Pożarnej (1876 r.) oraz istniejącej przy niej orkiestry dętej (1895 r.), Towarzystwa Gimnastycznego Sokół (1891 r.), Stowarzyszenia Mieszczan Gwiazda (1894 r.), prywatnego gimnazjum klasycznego (1907 r.).
W czasie pełnienia przez Jana funkcji burmistrza Łańcuta w mieście wybudowano koszary wojskowe (1890-1896), elektrownię miejską (1911-1913), nowy budynek sądu (1909-1910). Za swoje zasługi dla Łańcuta obaj bracia otrzymali Honorowe Obywatelstwo miasta.
Ławeczkę zobaczyć można przy Placu Sobieskiego.
Zabytkowa synagoga
W południowo-wschodnim rogu placu Sobieskiego znajduje się synagoga. Jest ona jednym z cenniejszych ocalałych zabytków architektury żydowskiej w Polsce.
Bożnica wzniesiona została w 1761 r. na miejscu starszej drewnianej. Zgodę na budowę, wytyczne dotyczące jej wyglądu i wsparcia finansowego udzielił Gminie Żydowskiej marszałek wielki koronny Stanisław Lubomirski, ówczesny właściciel Łańcuta.
Podczas drugiej wojny światowej synagoga została podpalona przez okupantów niemieckich i ugaszona po osobistej interwencji Alfreda Potockiego.
W latach 1973-2008 budynkiem opiekowało się Muzeum-Zamek w Łańcucie, które przeprowadziło renowację istniejących we wnętrzach malowideł. Od 2008 r. synagoga została przejęta przez Fundację Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego.
Dla pełnoletnich turystów: Muzeum Gorzelnictwa
Łańcut w swojej ofercie turystycznej, oprócz Zamku, posiada bardzo ciekawe Muzeum Gorzelnictwa. Jest to jedyna w Polsce placówka o takiej tematyce.
Muzeum zlokalizowane jest się na terenie Fabryki Wódek Polmos, mieści się w klasycystycznym dworku z 1833 r. Wnętrza w klimacie epoki pozwalają przenieść się myślami do XIX w., a zgromadzone eksponaty odkrywają przed zwiedzającymi tajniki funkcjonowania ówczesnej Fabryki Likierów. Podziwiać można m.in. historyczne cenniki, etykiety oraz butelkami o zaskakujących kształtach, jakie używane były w tamtym okresie.
Dopełnieniem historii jest ekspozycja współczesnych alkoholi produkowanych w Łańcucie przez Fabrykę Wódek.
Ponieważ zwiedzanie muzeum odbywa się wyłącznie w towarzystwie przewodnika i w grupach min. 10 osobowych, dlatego przed wizytą najlepiej skontaktować się z Muzeum telefonicznie, by ustalić szczegóły zwiedzania.
A jeśli wciąż będzie nam za mało…
Zabytki architektury
W okolicy Łańcuta znajdziemy wiele zabytków architektury sakralnej, ludowej oraz szlacheckiej:
- Pałacyk myśliwski Potockich w Julinie. Drewniany pałacyk z 1880r., zbudowany w stylu szwajcarsko-tyrolskim, z modrzewia, otoczony parkiem – Julin, gm.Rakszawa,
- Pozostałości dworu Oborskich z XIX w. – Husów, gm.Markowa,
- Chałupa z XIX w. poety ludowego Jana Raka – Husów, gm.Markowa,
- Kościół drewniany z 1754r. Krzemienica, gm.Czarna,
- Skansen Budownictwa ludowego wsi – Markowa, gm.Markowa
Cuda natury
Jeśli ponad architekturę bardziej cenimy przyrodę, warto skierować swoje kroki do:
- parku zamkowego, gdzie znajdziemy szereg drzew pomnikowych. Rośnie tu najstarszy w Polsce okaz miłorzębu o obwodzie blisko 6 metrów, platany klonolistne i topola o obwodach dochodzących do 7 metrów, a także okazałe buki i dęby
- lasu „Bażantarnia”. Znajdziemy tam inne okazy pomnikowe drzew (około 30 dębów szypułkowych) . Las położony jest w północno-wschodniej części miasta
- dzielnicy Podzwierzyniec, gdzie podziwiać możemy 300-letni gaj dębowy naturalnego pochodzenia. „Dębnik” o powierzchni 7 ha rośnie na równinnej trasie starej doliny Wisłoka.
- gminy Żołynia, gdzie rośnie mająca ponad 300 lat sosna, nazywana sosną Sobieskiego. Drzewo ma ponad 4 m w obwodzie. Tradycja wiąże ją z osobą króla Jana III Sobieskiego.
Green velo
Przez Łańcut przebiega popularna trasa rowerowa Green Velo, którą swobodnie można przedostać się z Łańcuta do Rzeszowa, omijając główne, ruchliwe drogi. Dzięki temu ze spokojem można napawać się widokami i przemierzać kolejne kilometry po polnych drogach. Często można spotkać tu Rzeszowian, którzy właśnie wybierając rower jako środek transportu jadą, by zrelaksować się w ogrodach przyzamkowych w Łańcucie. Ważna uwaga: na terenie zamku nie wolno jeździć rowerem.
- „Polska niezwykła. Quo Vadis”, wyd. Demart 2018-2019
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamek_w_%C5%81a%C5%84cucie
- https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%81a%C5%84cut
- http://festiwallancut.pl/historia/
- https://www.zamek-lancut.pl/pl/Historia
- https://www.zamek-lancut.pl/pl/ZamekDzisiaj
- http://www.lancut.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&menu=432&strona=1&sub=101&subsub=431
- http://www.lancut.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&menu=58&strona=1&sub=101
- http://www.lancut.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&menu=59&strona=1&sub=101
- http://www.zolynia.pl/asp/pl_start.asp?typ=13&menu=78&artykul=2158&akcja=artykul
- Zdjęcia: https://www.publicdomainpictures.net/pl/view-image.php?image=124546&picture=panowie-na-lawce / by Sylwia Mazurek, Licencja: CC0 Public Domain
