Konflikt serologiczny
Dochodzi do niego, gdy kobieta ma grupę krwi Rh- natomiast ojciec dziecka ma grupę Rh+ i płód dziedziczy odczyn dodatni krwi. Wtedy ciało matki po zetknięciu z krwią płodu traktuje dziecko jako ciało obce. Organizm kobiety wytwarza przeciwciała groźne dla rozwijającego się płodu. Mogą one niszczyć czerwone krwinki dziecka, co prowadzi do niedokrwistości i wielu poważnych powikłań. Barierę ochroną, przed przedostaniem się krwi płodu do organizmu matki, zapewnia łożysko. Lekarze zalecają wykonanie w ciąży odczyny Coombsa, aby odpowiednio wcześnie reagować w przypadku wystąpienia konfliktu serologicznego. U każdej kobiety w ciąży do 12 tygodnia powinno zostać wykonane badanie grupy krwi pod kątem czynnika Rh. W przypadku Rh- również poziom przeciwciał atakujących czerwone krwinki krwi płodu.
Do przedostania się krwi dziecka do krwiobiegu matki może dojść w następujących sytuacjach:
podczas porodu,
w czasie poronienia,
po urazie matki,
odklejenie łożyska,
zabiegi wewnątrzmaciczne,
krwawienia podczas ciąży,
badania prenatalne,
cesarskie cięcie,
ciąż pozamaciczna.
Rodzaje konfliktu serologicznego
Gdy dojdzie do powstania konfliktu serologicznego, może on przyjmować następujące postacie:
Obrzęk płodu – jest to najbardziej niebezpieczny rodzaj konfliktu serologicznego. Objawia się sporym obrzękiem skóry oraz tkanek podskórnych, pojawiają się wybroczyny. Często kończy się to śmiercią płodu w łonie matki. Do tej sytuacji dochodzi już niezwykle rzadko, dzięki wdrożonym procedurom diagnostycznym kobiet w ciąży.
Żółtaczka hemolityczna – w pierwszych dobach życia dziecka pojawia się lekka żółtaczka. Należy szybko reagować, aby nie doszło do zwiększenia stężenia bilirubiny we krwi. Ten rodzaj konfliktu serologicznego występują rzadko.
Anemia – jest to najlżejsza forma konfliktu serologicznego, dziecko jest blade, może mieć powiększoną śledzionę i wątrobę, plus symptomy typowe dla anemii.
Rozpoznanie, leczenie
Kobieta będąca w ciąży, jak również ojciec dziecka, powinni mieć w pierwszym trymestrze, wykonane badania określające grupę krwi, głównie pod kątem czynnika Rh. Gdy dochodzi do możliwości wystąpienia konfliktu serologicznego, badania zaleca się powtórzyć w 28 tygodniu ciąży. Diagnostykę poszerza się, o badanie poziomu przeciwciał jest to tzw. odczyn Coombsa. Jeśli w krwi matki stwierdzone są przeciwciała, powinna zostać otoczona szczególną opieką lekarską. Badania powtarza się co cztery tygodnie dodatkowo co 2-3 tygodnie badanie USG. Pozwoli ono obrazowo wykluczyć objawy konfliktu serologicznego. Lekarz ocenia grubość łożyska, wielkość płodu, ewentualne obrzęki. Jeśli poziom przeciwciał we krwi matki jest niewielki, nie ma zagrożenia. Gdy przeciwciał jest bardzo dużo, lekarz może podjąć decyzję o wcześniejszym zakończeniu ciąży i konieczności transfuzji krwi u dziecka. Zdarzają się również, bardzo rzadkie przypadki, transfuzji krwi jeszcze przed porodem (transfuzja wewnątrzmaciczna).
Do wzmożonego przenikania przeciwciał przez łożysko dochodzi po 16 tygodniu ciąży, największe zagrożenie pojawia się w trzecim trymestrze. Przez wzgląd na tę sytuację, do rozwiązania ciąży z konfliktem serologicznym, dochodzi najczęściej przed 38 tygodniem.
Leczenie konfliktu serologicznego polega na stałej kontroli ilości przeciwciał w krwi matki oraz obniżaniu ich poziomu. Należy kontrolować również ilość bilirubiny we krwi matki, jest ona produktem ubocznym niszczenie erytrocytów. Matce podaje się czerwone krwinki regulujące stężenie przeciwciał.
W przypadku ciąży konfliktowej po porodzie, do 72 godzin, podaje się matce immunoglobulinę anty-D, która ma zniszczyć krwinki płodu. Mogły się one przedostać do krwiobiegu kobiety. Działanie to ma na celu zapobieganie uruchomieniu, w organizmie kobiety, mechanizmu pamięci immunologicznej. Zapobiegnie to problemom w kolejnej ciąży, gdyby nie została wdrożona taka procedura, w kolejnej ciąży z konfliktem serologicznym organizm kobiety wytworzyły bardzo silne przeciwciał.
Profilaktyka
Jest niezwykle ważna, aby zapewnić prawidłowy rozwój dziecka w okresie ciąży. Sprowadza się do podawania matce z grupą krwi Rh- immunoglobulin anty-D. W razie przedostania się krwinek płodowych do organizmu matki, wiążą się one z obcymi antygenami. Zapobiega to zetknięciu się erytrocytów płodu z układem odpornościowym kobiety. Dzięki temu układ odpornościowy matki nie uaktywni się do walki. Coraz częściej w przypadkach ciąż konfliktowych, profilaktycznie podaje się immunoglobuliny w 28 tygodniu ciąży, w celu zapobiegania możliwym przeciekom.
Aby zapobiec powstaniu konfliktu serologicznego powinnaś:
określić swoją grupę krwi,
określić grupę krwi ojca dziecka,
wykonaj w ciąży badania poziomu przeciwciał, powinna to zrobić minimum 3 razy, jeśli jest to ciąża konfliktowa,
domagają się podania immunoglobuliny anty-D nie później niż 72 godziny po porodzie,
nie ukrywaj przed lekarzem poronienia lub usunięcia ciąży, jeśli był konflikt niezbędne jest, podanie immunoglobulin.
