Udar mózgu jest to obumarcie części mózgu z powodu zatrzymania dopływu krwi do tkanki mózgowej. Dochodzi do niego najczęściej w wyniku zaburzenia krążenia krwi w mózgu. Rozpoznanie pierwszych objawów udaru, może uratować poszkodowanemu życie. Bardzo ważna jest szybka reakcja, tak naprawdę liczy się każda sekunda.
Dwa rodzaje udarów
Wyodrębnia się dwa rodzaje udarów:
- Udar niedokrwienny – inaczej zwany zawałem mózgu. Dochodzi do niego w wyniku znacznego zmniejszenia lub zatrzymania dopływu krwi do mózgu. Komórki mózgowe, nie otrzymując wystarczającej ilości krwi, obumierają. Najczęstszą przyczyną tego schorzenia jest zatkanie tętnicy doprowadzającej krew do mózgu przez blaszki miażdżycowe. Powstają one głównie z powodu wysokiego cholesterolu. Blaszki miażdżycowe oblepiają wewnętrzne ściany tętnicy, zmniejszając przepływ krwi aż do całkowitego jej zablokowania. Zatkanie tętnicy mogą spowodować także skrzepliny powstałe w sercu lub w żyłach kończyn dolnych.
- Udar krwotoczny – jest wynikiem wylewu krwi do mózgu lub przestrzeni między mózgiem, a czaszką, dochodzi do niego przez pęknięcie naczyń krwionośnych, lub tętnicy w jego obrębie. Dodatkowo zaburzony jest dopływ krwi do tkanek mózgu. Wypływając, krew niszczy sąsiadujące tkanki nerwowe oraz zwiększa ciśnienie wewnątrz czaszki. Udar krwotoczny, w zależności od miejsca wylewu krwi dzielimy na śródmózgowy – gdy krew wypływa bezpośrednio do mózgu (przyczyną może być nieleczone nadciśnienie tętnicze) i podpajęczynówkowy – krew wypływa na powierzchnię mózgu (powodowany głównie przez pęknięcie tętniaka lub naczyniaka). Udary krwotoczne cechuje gwałtowny przebieg, często bywają śmiertelne.
Czynniki, mające wpływ na zaistnienie udaru mózgu
- wiek – prawdopodobieństwo wystąpienia udaru rośnie wraz z wiekiem, najczęściej chorują osoby po 55 rokiem życia,
- płeć – statystycznie w grupie osób między 55, a 70 rokiem życia choruje więcej mężczyzn,
- czynniki genetyczne,
- nadciśnienie tętnicze,
- palenie tytoniu,
- nadwaga, otyłość,
- miażdżyca,
- cukrzyca,
- choroby serca, wady serca,
- nadużywanie alkoholu,
- bezdech senny.
Objawy udaru mózgu
W zależności, którego obrębu mózgu dotyczy udar objawy mogą się różnić, jednak warto poznać podstawowe oznaki, na które powinniśmy niezwłocznie zareagować.
Zaburzenia widzenia – dochodzi do zmniejszenia zakresu widzenia lub całkowita utrata wzroku – głównie w jednym oku.
Zaburzenia mowy – mowa staje się niewyraźna, chory zaczyna bełkotać, zmienia szyk zdania. Bardzo ciężko jest go zrozumieć.
Problemy z równowagą i koordynacją – chory ma problem z chodzeniem, potyka się, ma zawroty głowy. Występują trudności przy prostych czynnościach, takich jak ubieranie się, chwytanie, podnoszenie przedmiotów.
Niedowład części twarzy – połowa twarzy jest sparaliżowana, opada kącik ust – przy próbie uśmiechu podnosi się tylko jedna część ust.
Osłabienie kończyn – mogą wystąpić problemy z poruszaniem ręką lub nogą. Gdy poprosimy chorego o uniesienie obu rąk przed siebie, a jedna z nich jest sporo niżej, może to być objaw udaru. Dochodzi do drętwienia kończyn.
Silny ból głowy – pojawia się nagle i jest bardzo silny, najczęściej w przebiegu udaru podpajęczynówkowego.
Osłabienie mięśni języka i gardła – przez co pojawiają się problemy z mową oraz przełykaniem. Chory unika przyjmowania pokarmu.
Senność i utrata przytomności – pacjent staje się bardzo słaby i senny, może dojść do utraty przytomności.
Diagnostyka i leczenie udaru mózgu
Niezmiernie ważny przy leczeniu i szybkiej diagnostyce udaru mózgu jest czas. Chory powinien jak najszybciej trafić na specjalistyczny oddział szpitalny. Podstawą diagnozy jest wykonanie badania tomografii komputerowej i rezonans magnetyczny głowy. Pozwoli to szybko określić jaka część mózgu została objęta udarem.
Pacjent ma szansę na skuteczną pomoc, jeśli trafi do szpitala w ciągu dwóch godzin od wystąpienia pierwszych objawów. Jest to okres, w którym możliwe jest udrożnienie zatkanego naczynia mózgowego, poprzez zastosowanie odpowiednich leków. Mają one za zadanie rozpuścić skrzep powstały w naczyniach krwionośnych. Szybkie zastosowanie terapii farmakologicznej może zapobiec lub zredukować możliwe porażenie kończyn.
Udar krwotoczny jest dużo bardziej inwazyjny od udaru niedokrwiennego. Leczenie sprowadza się do zabiegu chirurgicznego w obrębie czaszki. Im dłużej trwa niedokrwienie, co za tym idzie niedotlenienie komórek nerwowych, tym większe są spustoszenia w układzie nerwowym. Dochodzi do obumarcia tkanki mózgowej i tym samym do nieodwracalnych zmian w organizmie.
Jeśli udar zostanie wcześnie wykryty i uda się go w porę zatrzymać, chory przebywa w szpitalu przez okres co najmniej trzech tygodni. Jest to czas na wdrożenie odpowiedniej diety, rehabilitacji. Bardzo często po udarze występuje paraliż kończyn, trudności z mówieniem, nazywaniem przedmiotów. Często niezbędne jest wsparcie logopedy.
Profilaktyka i zapobieganie udarowi mózgu
- leczenie miażdżycy, utrzymanie prawidłowego poziomu cholesterolu,
- badanie ciśnienia krwi,
- rezygnacja z używek,
- kontrola poziomu cukru we krwi,
- podjęcie aktywności fizycznej,
- odpowiednia dieta,
- ograniczenie stresu.
