Aloes to roślina o wszechstronnym zastosowaniu, ceniona nie tylko za swoje właściwości pielęgnacyjne, ale również za wartości odżywcze. Wiele osób zastanawia się, czy aloes hodowany w doniczce na parapecie może być bezpiecznie spożywany. Odpowiedź nie jest jednoznaczna i wymaga dokładniejszego przyjrzenia się temu zagadnieniu.
Czy można jeść aloes z doniczki?
Nie każdy aloes nadaje się do spożycia. Najbezpieczniejszą i najczęściej wykorzystywaną w celach spożywczych odmianą jest aloes barbadoski, nazywany również aloesem zwyczajnym. Występuje on pod nastepującymi nazwami:
- Aloe vera
- Aloe barbadensis
- Aloe vera barbadensis Miller
- Aloe vera var. barbadensis
Charakteryzuje się on wyraźnym kształtem rozety składającej się z zielono-szarawych, grubych i szerokich u nasady liści. W okresie dojrzewania traci białe plamki na liściach, a w czasie kwitnienia wytwarza żółte kwiaty.
Warto podkreślić, że istnieją również odmiany aloesu, które są toksyczne i absolutnie nie powinny być spożywane. Należą do nich m.in. Aloe ballyi, Aloe ruspoliana i Aloe elata. Odmiana Aloe Vera var. chinensis, często mylona z aloesem zwyczajnym, również nie jest zalecana do spożycia – ma ona węższe, ciemnozielone liście z trwałymi białymi plamkami i pomarańczowe kwiaty.
Jadalne części aloesu
W liściu aloesu można wyróżnić trzy główne części: skórkę zewnętrzną, miąższ (żel) oraz lateks (żółta warstwa między skórką a żelem). Zarówno żel, jak i skórka aloesu są generalnie bezpieczne do spożycia, pod warunkiem odpowiedniego przygotowania.
Żel aloesowy ma czysty, orzeźwiający smak i może być dodawany do różnych potraw, w tym koktajli czy sals. Skórka ma łagodny smak i chrupiącą teksturę, co czyni ją interesującym dodatkiem do letnich sałatek.
Należy jednak zachować ostrożność z warstwą lateksu, która zawiera związki o silnym działaniu przeczyszczającym, takie jak aloina. Spożycie zbyt dużej ilości lateksu może prowadzić do poważnych, a nawet śmiertelnych skutków ubocznych.
Jak przygotować aloes do spożycia
Aby bezpiecznie przygotować aloes do spożycia, należy:
- Odciąć kolczaste krawędzie liścia.
- Odciąć skórkę z płaskiej strony liścia.
- Wydobyć przezroczysty żel i pokroić go na małe kostki.
- Dokładnie umyć kostki żelu, aby usunąć wszelkie ślady lateksu, brudu i zanieczyszczeń.
Jeśli chcemy spożyć skórkę aloesu, również należy ją dokładnie umyć, aby usunąć lateks. Można ją namoczyć w wodzie przez 10-20 minut przed spożyciem, jeśli wydaje się zbyt twarda do żucia.
Właściwości zdrowotne aloesu
Aloes spożywczy może przynieść wiele korzyści zdrowotnych. Jest bogaty w składniki odżywcze i może wspierać układ trawienny. Badania sugerują, że aloes może znacząco poprawiać objawy zespołu jelita drażliwego (IBS) w porównaniu do placebo
. Dodatkowo może hamować wzrost bakterii H. pylori, które znajdują się w przewodzie pokarmowym i mogą prowadzić do wrzodów.
Zawarte w aloesie związki aktywne działają łagodnie przeczyszczająco, co może być korzystne przy problemach z trawieniem, jednak spożywanie go w nadmiernych ilościach nie jest wskazane.
Przeciwwskazania i środki ostrożności
Mimo licznych korzyści, aloes nie jest odpowiedni dla każdego. Oto najważniejsze przeciwwskazania:
- Kobiety w ciąży i karmiące piersią powinny unikać spożywania aloesu.
- Osoby z chorobami układu pokarmowego, takimi jak wrzody czy zespół jelita drażliwego, powinny skonsultować się z lekarzem przed spożyciem aloesu.
- Osoby uczulone na rośliny z rodziny liliowatych (np. czosnek, cebula) mogą doświadczyć reakcji alergicznych.
- Aloes może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami, zmniejszając ich skuteczność.
- Osoby z chorobami nerek, wątroby oraz problemami żołądkowo-jelitowymi powinny zachować szczególną ostrożność.
Warto również pamiętać, że aloes może mieć działanie przeczyszczające, prowadzące do biegunki i skurczów brzucha, co może hamować wchłanianie leków doustnych.
Kontrowersje wokół aloesu
W 2021 roku aloes został wpisany na „czarną listę” Głównego Inspektoratu Sanitarnego (GIS) jako substancja, która nie powinna być wykorzystywana do produkcji suplementów diety. Decyzja ta była podyktowana rozporządzeniem Komisji Europejskiej, które zmieniło ustalenia dotyczące roślin zawierających pochodne hydroksyantracenu.
Badania Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) wykazały, że ekstrakty z aloesu mogą być genotoksyczne in vitro, prawdopodobnie ze względu na zawarte w nich pochodne hydroksyantracenu. Z tego powodu stwierdzono, że substancja może mieć działanie rakotwórcze.
Podsumowanie
Aloes z doniczki może być jadalny, ale tylko jeśli jest to odpowiednia odmiana (przede wszystkim Aloe vera barbadensis) i został właściwie przygotowany. Spożywanie aloesu może przynieść korzyści zdrowotne, szczególnie dla układu trawiennego, jednak należy pamiętać o przeciwwskazaniach i potencjalnych skutkach ubocznych.
Przed włączeniem aloesu do diety warto skonsultować się z lekarzem lub dietetykiem, szczególnie w przypadku istniejących problemów zdrowotnych lub przyjmowania leków. Pamiętajmy również, że aloes z doniczki powinien być uprawiany bez użycia szkodliwych pestycydów i nawozów, jeśli planujemy go spożywać.
